زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

هدایت ابراهیم به صراط مستقیم (قرآن)





بنا به آیات قرآن ابراهیم علیه‌السلام از هدایت‌یافتگان به صراط مستقیم بودند.


۱ - سلوک در صراط مستقیم



ابراهیم علیه‌السلام، انسانى متعادل و سالك صراط مستقيم:
۱. «... مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً ..؛... بلكه از آيين ابراهيم، كه ايمانى خالص داشت....» «حَنَفَ» يعنى اعراض از گمراهی و روى آوردن به راه مستقيم.
۲. «ما كانَ إِبْراهِيمُ‌ ... وَ لكِنْ كانَ حَنِيفاً ...؛ابراهيم نبود ... بلكه موحّدى خالص و مسلمان بود....»
۳. «... فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً ...؛... بنابراين، از آيين ابراهيم پيروى كنيد، كه به حق گرايش داشت....»
۴. «... وَ اتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً ...؛... و از آيين ابراهيم كه ايمانى خالص و پاك داشت پيروى كند؟!....»
۵. «وَ كَذلِكَ نُرِي إِبْراهِيمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ‌ • ... قالَ يا قَوْمِ‌ ... • ... حَنِيفاً ...؛و اين گونه، ملكوت آسمان‌ها و زمین و حاكميت مطلق خداوند بر آنها را به ابراهيم نشان داديم؛ تا به آن استدلال كند؛ و اهل یقین گردد. ... گفت: اى قوم ! ... در حالى كه ایمان من خالص است....»
۶. «وَ تِلْكَ حُجَّتُنا آتَيْناها إِبْراهِيمَ‌ ... • ... وَ اجْتَبَيْناهُمْ وَ هَدَيْناهُمْ إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ؛اينها دلايل ما بود كه به ابراهيم در برابر قومش عطا كرديم. ... و آنان را برگزيديم و به راه راست، هدايت نموديم.»«واجتبينا» عطف بر «فضّلنا» است.
[۱۲] التّفسير الوسيط، ج ۵، ص ۱۲۲.
در اين صورت مرجع ضمير «هديناهم» انبياى ياد شده در آيات پيشين است‌
۷. «... مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً ...؛... آيين ابراهيم؛ كه ايمانى خالص داشت....»
۸. «إِنَّ إِبْراهِيمَ كانَ أُمَّةً قانِتاً لِلَّهِ حَنِيفاً ... • شاكِراً لِأَنْعُمِهِ اجْتَباهُ وَ هَداهُ إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ؛ ابراهيم به تنهايى امّتى بود مطيع فرمان خدا؛ خالى از هر گونه انحراف؛ ... شكرگزار نعمتهاى او بود؛ خدا او را برگزيد؛ و به راهى راست هدايت نمود.»
۹. «... أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً ...؛... كه از آيين ابراهيم- كه ايمانى خالص داشت....»
۱۰. «وَ اذْكُرْ فِي الْكِتابِ إِبْراهِيمَ‌ ... • أُولئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ‌ ...؛در اين كتاب، ابراهيم را ياد كن، ... آنها پيامبرانى بودند كه خداوند مشمول نعمتشان قرار داده بود....»«أولئك» اشاره به پيامبرانى است كه در آيات پيشين ازآنان ياد شده است. گفتنى است كه در آيه ۷ سوره حمد در بيان صراط مستقيم فرموده: راه كسانى كه از جانب خداوند، نعمت داده شده (منعم عليهم) هستند و در اين آيه (منعم عليهم) را نام برده است، معلوم مى‌شود كه افراد نامبرده شده سالكان صراط مستقيم‌اند.

۲ - زمینه هدایت حضرت ابراهیم



روحيه تسلیم در برابر خدا، حق‌گرایی، دورى از شرک و شکرگزاری حضرت ابراهيم عليه‌السلام داراى نقشى مهم، در هدايت وى به صراط مستقيم:
«انَّ ابرهيمَ كانَ امَّةً قانِتًا لِلَّهِ حَنيفًا ولَم يَكُ مِنَ المُشرِكين • شاكِرًا لِانعُمِهِ اجتَبهُ وهَدهُ الى‌ صِرطٍ مُستَقيم؛ ابراهيم به تنهايى امّتى بود مطيع فرمان خدا؛ خالى از هر گونه انحراف؛ و از مشركان نبود؛ شكرگزار نعمتهاى او بود؛ خدا او را برگزيد؛ و به راهى راست هدايت نمود.»

۳ - عناوین مرتبط



سالکان به صراط مستقیم (قرآن).

۴ - پانویس


 
۱. بقره/سوره۲، آیه۱۳۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۶۰، «حنف».    
۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۶۷.    
۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۹۵.    
۵. نساء/سوره۴، آیه۱۲۵.    
۶. انعام/سوره۶، آیه۷۵.    
۷. انعام/سوره۶، آیه۷۸.    
۸. انعام/سوره۶، آیه۷۹.    
۹. انعام/سوره۶، آیه۸۳.    
۱۰. انعام/سوره۶، آیه۸۷.    
۱۱. بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التّنزیل، ج ۲، ص ۴۲۷.    
۱۲. التّفسير الوسيط، ج ۵، ص ۱۲۲.
۱۳. انعام/سوره۶، آیه۱۶۱.    
۱۴. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۰.    
۱۵. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۱.    
۱۶. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۳.    
۱۷. مریم/سوره۱۹، آیه۴۱.    
۱۸. مریم/سوره۱۹، آیه۵۸.    
۱۹. حمد/سوره۱، آیه۷.    
۲۰. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۴، ص ۷۴.    
۲۱. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۰.    
۲۲. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۱.    


۵ - منبع


مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۸، ص۳۹۸، برگرفته از مقاله «سالکان صراط مستقیم (ابراهیم علیه‌السلام)».    


رده‌های این صفحه : صراط مستقیم | موضوعات قرآنی | هدایت




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.